Aftur á slóðina
Aftur á slóðina varð í Danmørk fatað sum lykilsøga í skaldsøga sum við dulnevnum lýsir verulig fólk og tilburðir.
Aksel Sandemose man ivaleyst hava havt sínar fyrimyndir úr býnum, har hann vaks upp, men innihaldið í bókini er so alment, at ein og hvør annar staður við somu fortreytum, kundi verið Jante.
Talan er ikki um staðbundin viðurskifti. Bókin er hinvegin um øll jantesamfeløg, sum í miskunnarleysari smábýarhugsan kyrkja einstaklingin og køva búning, vøkstur og menning. Tey fólk, ið henda bók dregur fram í ljós, standa fyri sleygi, bakbiti og meinfýsni - slíkt, ið eyðkennir samfelag við sundurlyndi og sjálvdrátti.
Spilliklútar - fólk, ið kóla í og skræða seg um viðurskifti hjá øðrum - eru allastaðni. Tann fábroytti og leiðiligi gerandisdagurin setur teimum tann setning, at tey skulu hótta medmenniskjuni við avdúkingum og trygda niður í sárar trotar, tá ið høvið bíðst. Soleiðis skulu tey kunna halda øllum samfelagnum í gølli.
Jante sleppur tá at halda jante niðri við jantelógini.
Sandemose visti, at tað ikki júst var óndskapur, ið búði undir, men heldur angist og ráðaloysi. Fjáltur og ráðaloysi kann fáa tað veika menniskjað, í eini roynd at loysa seg frá brekum sínum, at leypa á onnur og meina tey ið síggja tey líða og doyggja.