Er tørvur á átrúnaðarligum fólkaskúlum í Føroyum?
Elin Henriksen hevur í Fregnum í gjár eina grein, sum hon nevnir: Hví tørvur er á átrúnaðarligum frískúlum í Føroyum. Eg hugsi, at eftir innihaldinum at døma, so átti yvirskriftin at verið: Hví tørvur er á átrúnaðarligum fólkaskúlum í Føroyum.
Havi í umleið 40 ár undirvíst í føroyska fólkaskúlanum í ymiskum lærugreinum, eisini í lærugreinum, Elin nevnir í síni grein. Stutt sagt dugi eg als onga orsøk
vera at hava átrúnaðarligar fólkaskúlar í Føroyum í dag. Fólkaskúlalógin er so væl og breitt orðað, at her skuldi als ongin orsøk verið at sett á stovn
átrúnaðarligar fólkaskúlar.
Mær vitandi er ein fólkaskúlalærari settur í starv at undirvísa. Ein fólkaskúlalærari er ikki settur at prædika í fólkaskúlanum. Hóast tú og eg kunna vera aktiv í átrúnaðarligum arbeiði her á landi, so eru vit í okkara starvi sum fólkaskúlalærarar ikki prædikufólk men undirvísarar. Og tað er júst her, at eg haldi, at fólk, sum ikki arbeiða í fólkaskúlanum, av og á eru stødd. "Gøturnar", tey ganga á, og hugborgirnar, tey bera fram, eru so smalar, at ein viðhvørt undrast á, at tey hava sett seg so illa inní, hvør fólkaskúlin er. Um tú ella eg hava eina meining um hetta ella hatta, jú, sjálvandi hava vit tað. Um eg bert undirvísi næmingunum í tí, sum eg meini er rætt, so havi eg misskilt starvið sum fólkaskúlalærari.
Tað er ikki rætt, tá ið Elin sigur, at tað er sostatt hvørki tann einstaki lærarin, skúlin, næmingar ella foreldur, sum avgera, hvat innihaldið skal vera í hvørjari lærugrein. Tað er soleiðis, at allir fólkaskúlar í landinum skulu hava eina lesiætlan. Í lesiætlanini skulu vera lesiætlanir fyri hvørja lærugrein og fyri hvønn flokk. Fólkaskúladeildin í mentamálaráðnum gav okkum nakrar yvirskipaðar vegleiðingar - bæði skrivaðar og munnligar vegleiðingar. Innan fyri hesar rammurnar skuldu vit gera allar okkara lesiætlanir. Í hesum lesiætlanararbeiðinum vóru lærararnir, skúlastýrið og foreldrini. Tá arbeiðið var liðugt, var hetta sent mentamálaráðnum og góðkent har. So á tí skúlanum, har eg havi undirvíst, har hava bæði lærarar, foreldur, skúlastýrismyndugleikar á staðnum og landsins skúlamyndugleikar sett síni fingramerki á lesiætlanina fyri skúlan. Og tá broytingar koma í, eru allir partarnir inni í myndini.
Undirvísingartilfarið, sum verður nýtt í fólkaskúlanum, er vanliga tilfar, sum er givið út á føroyskum. Men hetta er als ikki nøktandi. Útlendskt tilfar verður eisini nýtt. Kann t.d. nevna enskt og týskt máltilfar, danskt lívfrøðitilfar og danskt og norskt kristnitilfar o.a. Teldumiðilin verður væl nýttur í fólkaskúlanum í dag. So tann vegin verður ikki so lítið heintað til vegleiðingar og eisini undirvísingar- og kunningartilfar.
So sum eg havi kent mínar starvsfelagar, so ger tann føroyski fólkaskúlalærarin eitt megnar arbeiði. Tað er ikki smávegis av undirvísingartilfari, sum hevur verið og verður gjørt gjøgnum ár og dag í øllum lærugreinum. Høvdu Skúlabókagrunnur, Bókadeild Føroya lærarafelags, Sprotun - og hvørji hesi forløgini eru, sum geva út undirvísingartilfar - verið so at sær komin at farið út á skúlarnar at vitja tann føroyska fólkaskúlalæraran, so hevði tann føroyski undirvísingarmarknaðurin verið væl betur fóðraður.
Eg skilji, at onkur heldur, at kristniundirvísingin er ov vánalig í fólkaskúlanum. Tað verður ikki sagt beinleiðis, men tað er sum hetta býr undir tosinum um ein frískúla. So sum eg kenni føroyska fólkaskúlalæraran - havi sjálvur verið vanligur fólkaskúlalærari i mong ár, eina tíð varaskúlastjóri og eina styttri tíð stjóri - so ger tann føroyski fólkaskúlalærarin eitt dygdargott arbeiði. Veit onki annað enn, at lærarin ger sítt arbeiði eftir teimum fyriskipanum, sum eru fyri tær ymsku lærugreinirnar. Her er kristniundirvísingin onki undantak. Eins góð og í eini og hvørji aðrari lærugrein.
Havi sjálvur undirvíst í kristni. Eisini í 8., 9. og 10. flokki. Havi m.a. undirvíst um ymiskar trúarrætningar. Verið saman við næmingum og vitjað ymiskar samkomur, og fólk úr ymiskum trúarbólkum hava verið og vitjað í floksstovuni. Tá hava hesi havt høvi at greitt frá, hvørjum og hvat tey trúgva, og vit hava havt høvi at spurt. Hetta er alt farið fram í undirvísingarhøpi at gera næmingarnar kunnugar við, hvat hesi ymisku halda og trúgva. Fyri mær er týdningarmikið, at næmingarnir fáa undirvísing, kunning og vitan. Hvørjum fólk annars trúgva og halda er ikki mín uppgáva sum fólkaskúlalærari at døma um.
Skal eg taka samanum, so haldi eg, at tann føroyski fólkaskúlalærarin er ein góður lærari. Gevið tí lærarunum góðar umstøður at arbeiða undir.
Mær vitandi er ein fólkaskúlalærari settur í starv at undirvísa. Ein fólkaskúlalærari er ikki settur at prædika í fólkaskúlanum. Hóast tú og eg kunna vera aktiv í átrúnaðarligum arbeiði her á landi, so eru vit í okkara starvi sum fólkaskúlalærarar ikki prædikufólk men undirvísarar. Og tað er júst her, at eg haldi, at fólk, sum ikki arbeiða í fólkaskúlanum, av og á eru stødd. "Gøturnar", tey ganga á, og hugborgirnar, tey bera fram, eru so smalar, at ein viðhvørt undrast á, at tey hava sett seg so illa inní, hvør fólkaskúlin er. Um tú ella eg hava eina meining um hetta ella hatta, jú, sjálvandi hava vit tað. Um eg bert undirvísi næmingunum í tí, sum eg meini er rætt, so havi eg misskilt starvið sum fólkaskúlalærari.
Tað er ikki rætt, tá ið Elin sigur, at tað er sostatt hvørki tann einstaki lærarin, skúlin, næmingar ella foreldur, sum avgera, hvat innihaldið skal vera í hvørjari lærugrein. Tað er soleiðis, at allir fólkaskúlar í landinum skulu hava eina lesiætlan. Í lesiætlanini skulu vera lesiætlanir fyri hvørja lærugrein og fyri hvønn flokk. Fólkaskúladeildin í mentamálaráðnum gav okkum nakrar yvirskipaðar vegleiðingar - bæði skrivaðar og munnligar vegleiðingar. Innan fyri hesar rammurnar skuldu vit gera allar okkara lesiætlanir. Í hesum lesiætlanararbeiðinum vóru lærararnir, skúlastýrið og foreldrini. Tá arbeiðið var liðugt, var hetta sent mentamálaráðnum og góðkent har. So á tí skúlanum, har eg havi undirvíst, har hava bæði lærarar, foreldur, skúlastýrismyndugleikar á staðnum og landsins skúlamyndugleikar sett síni fingramerki á lesiætlanina fyri skúlan. Og tá broytingar koma í, eru allir partarnir inni í myndini.
Undirvísingartilfarið, sum verður nýtt í fólkaskúlanum, er vanliga tilfar, sum er givið út á føroyskum. Men hetta er als ikki nøktandi. Útlendskt tilfar verður eisini nýtt. Kann t.d. nevna enskt og týskt máltilfar, danskt lívfrøðitilfar og danskt og norskt kristnitilfar o.a. Teldumiðilin verður væl nýttur í fólkaskúlanum í dag. So tann vegin verður ikki so lítið heintað til vegleiðingar og eisini undirvísingar- og kunningartilfar.
So sum eg havi kent mínar starvsfelagar, so ger tann føroyski fólkaskúlalærarin eitt megnar arbeiði. Tað er ikki smávegis av undirvísingartilfari, sum hevur verið og verður gjørt gjøgnum ár og dag í øllum lærugreinum. Høvdu Skúlabókagrunnur, Bókadeild Føroya lærarafelags, Sprotun - og hvørji hesi forløgini eru, sum geva út undirvísingartilfar - verið so at sær komin at farið út á skúlarnar at vitja tann føroyska fólkaskúlalæraran, so hevði tann føroyski undirvísingarmarknaðurin verið væl betur fóðraður.
Eg skilji, at onkur heldur, at kristniundirvísingin er ov vánalig í fólkaskúlanum. Tað verður ikki sagt beinleiðis, men tað er sum hetta býr undir tosinum um ein frískúla. So sum eg kenni føroyska fólkaskúlalæraran - havi sjálvur verið vanligur fólkaskúlalærari i mong ár, eina tíð varaskúlastjóri og eina styttri tíð stjóri - so ger tann føroyski fólkaskúlalærarin eitt dygdargott arbeiði. Veit onki annað enn, at lærarin ger sítt arbeiði eftir teimum fyriskipanum, sum eru fyri tær ymsku lærugreinirnar. Her er kristniundirvísingin onki undantak. Eins góð og í eini og hvørji aðrari lærugrein.
Havi sjálvur undirvíst í kristni. Eisini í 8., 9. og 10. flokki. Havi m.a. undirvíst um ymiskar trúarrætningar. Verið saman við næmingum og vitjað ymiskar samkomur, og fólk úr ymiskum trúarbólkum hava verið og vitjað í floksstovuni. Tá hava hesi havt høvi at greitt frá, hvørjum og hvat tey trúgva, og vit hava havt høvi at spurt. Hetta er alt farið fram í undirvísingarhøpi at gera næmingarnar kunnugar við, hvat hesi ymisku halda og trúgva. Fyri mær er týdningarmikið, at næmingarnir fáa undirvísing, kunning og vitan. Hvørjum fólk annars trúgva og halda er ikki mín uppgáva sum fólkaskúlalærari at døma um.
Skal eg taka samanum, so haldi eg, at tann føroyski fólkaskúlalærarin er ein góður lærari. Gevið tí lærarunum góðar umstøður at arbeiða undir.
Hevur tú hug at lesa fleiri greinir?
Bókaprát
RÓTGRÓNAR YRKINGAR
Seinast í 1960'unum høvdu tey í útvarpinum eina nógv umhildna spurnarkapping, har luttakararnir fingu spurningar í einum evni, hes…
Lesikrókurin
Reyðhærda kvinnan
Í útriðjuni av Istanbul eru unglingin Cem og brunngravarin Mahmut farnir at leita eftir vatni. Undir brennandi sólini grava teir s…
Bókaprát
Bókin um Rituvík
- løgd fram í Løkshøll fríggjadagin kl. 16
Bókaprát
Tá ið eg fór at týða: Íspinnurin og skrúviblýanturin
Nú ið Sprotin fór um tey tríati, rennur mær mangt í huga, til dømis tá ið eg fór at týða.
Bókaprát
Pauli Nielsen – ein frálíka góður týðari, sum sýgur eksotiskan skaldskap inn í føroyskt
Pauli Nielsen, gamli rektarin á Føroya læraraskúla, hevur, umframt mong onnur verk um m.a. námsfrøði, týtt 11 stórverk, sum hann h…
Lesikrókurin
Staklutirnir
Staklutirnir er ein skaldsøga við fýra persónlýsingum og túsund staklutum, um tumlaðar fikkubøkur, psykedeliskan dans og nøtrandi…
Bókaprát
ALLIR LUKTIR ÖRKYMLA MÍN STAÐARSANS
Tað kendist ikki meir enn hóskandi, at tað var sjálvan Móðurmálsdagin, føðingardag V.U.Hammersheimbs 25. mars, at eg í postkassanu…
Bókaprát
Nýtt stuttsøgusavn hjá Oddfríði Marna Rasmussen
Savnið viðger menniskju, sum eru steðgað upp, eru læst av fordómum og umhvørvi, har menningin tykist strandað.
01.03.2024
Kærleikin
28.02.2024
Orð & tónar á Reinsarínum
15.01.2024
Stóri týðarin Edvard S. Olsen
22.12.2023
Í Góðadali triðja jólamorgun
21.12.2023
Merking
19.12.2023
At fylgja hjartanum
15.12.2023
FRITS livdi og fagnaði lívinum
13.12.2023
Nobelfyrilestur eftir Jon Fosse
08.12.2023
Tá ið talað mál gevur skriftini flog
01.12.2023
Jonhard Mikkelsen 70 ár
27.11.2023
Fiskahúsið
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Góðkrút
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Rakel Helmsdal
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Sanna Dahl
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Jón Kalman Stefánsson (IS)
07.11.2023
Rithøvundavitjan úr Íslandi
05.11.2023
VEÐURSJÚKA – nýggj bók eftir Una Arge
31.10.2023
SANNA DAHL
28.10.2023
GÓÐKRÚT
20.10.2023
ORÐ&TÓNAR tann 26. oktobur á Reinsarínum
16.10.2023
Góðkrút
09.10.2023
Jon Fosse Nobel-heiðursløntur
03.10.2023
ORÐ OG TÓNAR
29.09.2023
Upplesarin
05.09.2023
Eyðun Johannessen flutti mørk
02.09.2023
Upplesarin
27.08.2023
Martin J.
26.08.2023
Fagnaðarkvøld fyri Martini Joensen
21.08.2023
ORÐ&TÓNAR AFTUR Á REINSARÍNUM
13.08.2023
Fagnaðarkvøld fyri Martini Joensen
09.07.2023
Sum hvalur, ið kemur upp at blása
15.06.2023
Pløg beinagrindir teirra deyðu
06.06.2023
FØROYASMAKKUR - vald ein av heimsins bestu kokkabókum í 2023
28.05.2023
Reyn, kæra Reyn á mentanarnáttini
22.05.2023
MERKING
19.05.2023
Ukrainska dagbókin
17.05.2023
Ukrainska dagbókin
08.05.2023
Renna úlv
22.04.2023
Minni frá míni lívsleið
22.04.2023
Kom í Mentanarhúsið í Fuglafirði flaggdagskvøld kl. 20!