Hvussu varðveita vit fólkið? Hvussu útbúgva vit fólkið? Uttan fólk ongin vøkstur - uttan vitan ongin menning. Hetta er fortreytin fyri at fáa samfelagshjólini at mala uttan at slingra. Hetta er undirstøðukervið, ið mangan verður tikið fyri givið, tá ið samfelagskipanin í síni heild er til umrøðu.

Føroyingar upplivdu eitt búskaparligt eldgos fyri tjúgu árum síðani, ið elvdi til flóðaldu, sum sendi fólk í túsundatali av landinum... Flestu teirra komu ongantíð heimaftur. Hetta kann saktans endurtaka seg, um vit ikki taka fólkatølini og útbúgvingina í størri álvara.

Fólkatøl hoyra vit um í landalæru í skúlanum. Onkur minnist kanska pyramidurnar. Tær avdúka aldurs- og kynsbýtið í samfelagnum. Norður og suður hava ymiskar pyramidur; rík og gomul á einari síðu, ung og fátøk á hinari. Men fólkatøl snúgva seg eyðsæð ikki einans um uppteljing. Tað er eisini ein spurningur um at lýsa familjumynstur. Og um at lýsa - innanlands og uttanlands - fólkaflytingar. Hví flyta fólk burtur? Hvør flytur og hvør verður verandi? Eitt samfelag, sum tekur fólkið og framtíðina í álvara, hyggur bæði tíggju og tjúgu og fimti ár fram í tíð...

Tá ið búskaparkreppan herjaði um landið, vóru fleiri røddir frammi, ið royndu at rættvísgera flýggjanina av landinum við at siga: -Landið kann einans bera fimtan til tjúgu túsund borgarar. Syndarliga lítið hugsaðu hesir falsku profetar um ómissandi menniskjaliga tilfeingið, sum brádliga hvarv og framvegis skapar djúp hol í undirstøðukervi samfelagsins.

Í sonevndu globaliseringsøldini, tá ið samfeløg standa í beinleiðis kapping á næstan øllum økjum, kann einans hin gløggi, samstarvshugaði og framsøkni vænta sær nevniverda samfelagsliga eydnu. Sostatt gerst alneyðugt at eiga fólk við tíðarhóskandi útbúgving og viðkomandi førleikum. Og ongastaðni tykist stríðið harðari og meira náðileyst enn júst her: -Hvør megnar at lokka fólkið við vitanini til sín? Hetta sæst til dømis týðiliga á atljóða hægri lærustovnum, ið nýta øll snildarráð at fanga áhuga umsøkjarans.

Tá ið hugt verður nærri at gongdini, ið kann sigast at umboða eitt alheimsrák í dag, so kemur slóð til sjóndar, ið knýtir fólkatøl og útbúgving saman. Málið er, við øðrum orðum, at hava eitt fólk við góðari útbúgving, ið trívist og megnar at loysa tær tungu og samansettu samfelagsuppgávunar, sum framtíðin býður. Tað snýr seg um at finna eina javnvág. Tað nyttar lítið at raðfesta útbúgving, tá ið unga fólkið er flutt burtur - ella øvugt, at royna at
lokka fólk heim á klettarnar, tá ið samfelagið ikki virðir útbúgving og vitan...

Læring og útbúgving kunnu ongantíð virðast ov høgt. Tá ið Suður Korea flutti seg frá at vera eitt blóðfátækt menningarland til at verða eitt framkomið ídnaðarland, var almenna skúlaútbúgving barnanna grundarsteinurin í tjóðarverkætlanini. Øll orka varð løgd í at geva børnum best hugsandi skúlaútbúgvingina yvirhøvur. Hetta skuldi gera børnini sterkari,
sjálvstøðugari og før fyri at endurreisa landið. Hugur barnsins at læra og mennast, at vita og granska, skuldi vekjast. Barnaskúlalærarar hava í dag hægri tign enn nakar annar fakbólkur í Suður Korea. Teir eru hetjur og fyrimyndir. Kappingin um lærarastørvini er beinhørð, og sjáldan fer lærari sjálvboðin úr starvi.

Henda lýsing er helst trupul at fata úr einum føroyskum sjónarhorni. Útbúgving og læring hava tíverri als ikki somu tign her heima, men vit kunnu, fyrr ella seinni, noyðast at taka støðu til tað sama sum Suður Korea: -Hvussu skulu vit yvirliva sum samfelag og tjóð? Ongin ynskir eina nýggja flóðaldu, ið styggir túsundtals ungar virkisfúsar føroyingar burtur í fremmand lond.