Heyst í hondum
Eri júst afturkomin úr Íslandi, har vit bæði, Martin og eg, eitt skifti hava verið partur av gerandisdegnum longst uppi á landnyrðingshorninum, har lendið er vítt og breitt, og har summardagurin er so óendaliga bjartur. Ein heilan mánað hevur stóráin, Skjálfandfljót, sungið fyri okkum, og vit hava sitið í pulshosum og gummiskóm uttan fyri summarhúsini og hugt út yvir blágráar fløtur og endaleysa grótbræðing, ið toyggir seg langt upp á Sprengisandin og hálendisoyðuna. Hálendisoyðuna, ið føroyingar kanska kenna best úr sanginum Ríðum, ríðum, rekum yvir sandinn.
Tá ið vit hildu av stað, vóru fólkini á Breiðumýri, bóndagarðinum, har eg eri uppvaksin, og har tann dýpsta fláin helst er grundað, í holt við at smíða
kornturkara. Eina veldiga heimagjørda silo við turbin og alskyns mekanikki, so undan slepst at flyta kraftfóður inn uttanífrá til heystar. Tað verður sveisað,
hamrað, bygt og stoypt, tá ið vit koyra heim eftir slættanum á nesinum millum Mýraránna og Reykjadalsánna. Garðurin er ikki av teimum størstu, men har er væl
vallað og verðin er heldur nær enn fjar í hesum kvirra, grøna dalinum, ið toyggir seg suður ímóti Mývatni innan frá Skjálfandaflógvanum og Norðuríshavinum.
Tey eru har enn, fólkini, ið eg slapp at vaksa upp saman við. Gomlu bóndahjúnini eru sjálvsagt langt síðan farin, men tey níggju børnini, fóru aldri langt av leið og enn búgva trý teirra harheima, meðan hini seks hava hildið leiðina fram aftan á foreldrunum, summi alt ov ung, onnur komin væl til aldurs. Sonur ein av elstu systkinunum, Friðgeir, er tann nýggi bóndin, ein útlærdur elektrikkari, ið hevur búð leingi á høvuðstaðarøkinum og roynt bæði eitt og annað, ein stór maskulin útgáva av John Travolta, sum er komin heimaftur í dalinum og hevur úr at gera.
Tá ið eg var sjey ár, ansaðieg eftir Friðgeir eitt heilt summar. Ja, hann var so at siga mítt fyrsta arbeiðspláss. Og sum eg gekk høgt upp í tað! Vaknaði tíðliga og gjørdi meg til reiðar at fara spelandi av stað tann stutta teinin millum læknahúsini og bóndagarðin.Mangan var eg so tíðliga á veg, at eg vakti bóndan og alla hansara familju, so tann lítli kundi verið ansaður. Upp skuldi hann, og hann skuldi bæði vaskast og fóðrast og stappast í vognin, tí leiðin lá altso út á bøin, út í morgunin og tíðina og verðina. Einki at bíða við!! Eg plagdi at parkera vognin stutt frá fjósinum, og har sat so hetta fitta dreingjabarnið friðarligt við stórum kodda aftan fyri ryggin og smíltist til tað bráða morgunbarnið úr grannahúsnum, sum rann og rann við einum bólti millum beinini, jongleraði, fluktaði og jublaði. Drongurin, sum seinni tók Travolta aftur í sinn og í skinn, smíltist og smíltist.
Langt er fráliðið, og fjøldin er farin við ánni, ið heldur á at fossa oman dalin, út um bugin og aftur um høvdina. Hetta er staðið, har steðgað verður á og ikki ber til at koyra framvið uttan at draga andan onkustaðni djúpt innanífrá. Tað rýkur, sum tað altíð hevur rokið, og tíðin bíðar eftir tær og biður teg vera, sum tú ert. Og tað er haðan, hildið verður fram upp á hálendisslættan yvir til Eysturlandið, Seyðisfjørð og Norrønu.
Eg síggi betur enn nakrantíð, at Friðgeir er ikki bara ein útgáva av dansaranum og hjartaknúsaranum vestan hav. Har er meira enn tað, og nú, hann er farin um tey fimmti og er fluttur aftur á garðin við nýggjari konu, ættleiddum barni, fosturbørnum og pappbørnum,hevur hann fingið eina lítla diddu, sum hevur fingið navn eftir mínum besta vini, stórabeiggja hansara, sum doyði alt ov ungur fyri einum fimmogtjúgu árum síðan. Ingibjørg Arna eitur hon, og hann sigur so skemtandi, at tá ið hann fekk hesa gentuna í fjør, var tað hansara fyrsta biologiska barn, hóast vinurin og javnaldrin, Kolbein, longu tá átti eitt átta ára gamalt abbabarn, men - sigur hann so - eg var yngsti pápi í dalinum tað árið!
Tað er ikki gerandiskostur, at ein glæsiligur sangari og dansari flytur í dalin við áræði í eygum og lívsroyndum í hvørjari tægr at taka við av fólkunum, sum eina ferð vóru ung og nú eru av besta aldri. Hann hevur bygt sær eina lága lon, so tað eldra ættarliðið kann halda á at vera, har tað altíð hevur verið, og ikki til onga nyttu, tí tey taka sær gleðiliga av hangikjøtsroyking, heimalombum, hønum, dunnum, hegnum og als kyns smápjátri, eitt nú at tína ber seinni helvt av augustmánaði.
Í tí gamla køkinum í kjallarnum hava tey dúkað borð, og vit fáa tað besta eg veit, mjólkagreyt við súrari blóðpylsu og kanelsukri. Harra mín Guð, sum tað smakkar væl. Prátið gongur, sum tað altíð ger, tí verðin er víð, hóast dalurin er lítil, og uttan fyri gluggan sveiggjar tann nýggi kornakurin bæði gulur og grønur. Vit greiða frá ferðini vit hava verið heilt vesturi á Látrabjargi, og tey greiða frá hoyterra, nýggjum vinnuháttum og tí stóru siloini, sum reist verður undir fjósvegginum, har eg lærdi meg at heilflukta á sinni.
Og vit halda enn og aftur av stað. Tøgnin valdar, men helst hugsa vit tað saman: Gævi at tann nýstoypta grundin fær stundir at harðna, áðrenn heystið og frostið við teimum kláru stjørnunáttunum heilsar á hesum sinni.
Tey eru har enn, fólkini, ið eg slapp at vaksa upp saman við. Gomlu bóndahjúnini eru sjálvsagt langt síðan farin, men tey níggju børnini, fóru aldri langt av leið og enn búgva trý teirra harheima, meðan hini seks hava hildið leiðina fram aftan á foreldrunum, summi alt ov ung, onnur komin væl til aldurs. Sonur ein av elstu systkinunum, Friðgeir, er tann nýggi bóndin, ein útlærdur elektrikkari, ið hevur búð leingi á høvuðstaðarøkinum og roynt bæði eitt og annað, ein stór maskulin útgáva av John Travolta, sum er komin heimaftur í dalinum og hevur úr at gera.
Tá ið eg var sjey ár, ansaðieg eftir Friðgeir eitt heilt summar. Ja, hann var so at siga mítt fyrsta arbeiðspláss. Og sum eg gekk høgt upp í tað! Vaknaði tíðliga og gjørdi meg til reiðar at fara spelandi av stað tann stutta teinin millum læknahúsini og bóndagarðin.Mangan var eg so tíðliga á veg, at eg vakti bóndan og alla hansara familju, so tann lítli kundi verið ansaður. Upp skuldi hann, og hann skuldi bæði vaskast og fóðrast og stappast í vognin, tí leiðin lá altso út á bøin, út í morgunin og tíðina og verðina. Einki at bíða við!! Eg plagdi at parkera vognin stutt frá fjósinum, og har sat so hetta fitta dreingjabarnið friðarligt við stórum kodda aftan fyri ryggin og smíltist til tað bráða morgunbarnið úr grannahúsnum, sum rann og rann við einum bólti millum beinini, jongleraði, fluktaði og jublaði. Drongurin, sum seinni tók Travolta aftur í sinn og í skinn, smíltist og smíltist.
Langt er fráliðið, og fjøldin er farin við ánni, ið heldur á at fossa oman dalin, út um bugin og aftur um høvdina. Hetta er staðið, har steðgað verður á og ikki ber til at koyra framvið uttan at draga andan onkustaðni djúpt innanífrá. Tað rýkur, sum tað altíð hevur rokið, og tíðin bíðar eftir tær og biður teg vera, sum tú ert. Og tað er haðan, hildið verður fram upp á hálendisslættan yvir til Eysturlandið, Seyðisfjørð og Norrønu.
Eg síggi betur enn nakrantíð, at Friðgeir er ikki bara ein útgáva av dansaranum og hjartaknúsaranum vestan hav. Har er meira enn tað, og nú, hann er farin um tey fimmti og er fluttur aftur á garðin við nýggjari konu, ættleiddum barni, fosturbørnum og pappbørnum,hevur hann fingið eina lítla diddu, sum hevur fingið navn eftir mínum besta vini, stórabeiggja hansara, sum doyði alt ov ungur fyri einum fimmogtjúgu árum síðan. Ingibjørg Arna eitur hon, og hann sigur so skemtandi, at tá ið hann fekk hesa gentuna í fjør, var tað hansara fyrsta biologiska barn, hóast vinurin og javnaldrin, Kolbein, longu tá átti eitt átta ára gamalt abbabarn, men - sigur hann so - eg var yngsti pápi í dalinum tað árið!
Tað er ikki gerandiskostur, at ein glæsiligur sangari og dansari flytur í dalin við áræði í eygum og lívsroyndum í hvørjari tægr at taka við av fólkunum, sum eina ferð vóru ung og nú eru av besta aldri. Hann hevur bygt sær eina lága lon, so tað eldra ættarliðið kann halda á at vera, har tað altíð hevur verið, og ikki til onga nyttu, tí tey taka sær gleðiliga av hangikjøtsroyking, heimalombum, hønum, dunnum, hegnum og als kyns smápjátri, eitt nú at tína ber seinni helvt av augustmánaði.
Í tí gamla køkinum í kjallarnum hava tey dúkað borð, og vit fáa tað besta eg veit, mjólkagreyt við súrari blóðpylsu og kanelsukri. Harra mín Guð, sum tað smakkar væl. Prátið gongur, sum tað altíð ger, tí verðin er víð, hóast dalurin er lítil, og uttan fyri gluggan sveiggjar tann nýggi kornakurin bæði gulur og grønur. Vit greiða frá ferðini vit hava verið heilt vesturi á Látrabjargi, og tey greiða frá hoyterra, nýggjum vinnuháttum og tí stóru siloini, sum reist verður undir fjósvegginum, har eg lærdi meg at heilflukta á sinni.
Og vit halda enn og aftur av stað. Tøgnin valdar, men helst hugsa vit tað saman: Gævi at tann nýstoypta grundin fær stundir at harðna, áðrenn heystið og frostið við teimum kláru stjørnunáttunum heilsar á hesum sinni.
Hevur tú hug at lesa fleiri greinir?
Bókaprát
Stórverk í tveimum bindum um føroyska táttayrking
Tórður Jóhannesarson, sum vit javnan hoyra í útvarpinum við tónleikasendingum, hevur skrivað verkið.
Bókaprát
Hvaðan kom kvinnan
Løgið er tað, men menningarlæran hevur savnað seg um mannin. Helst ávirkan frá skapanarsøguni, sum segði, at Gud skapaði mannin fy…
Bókaprát
Hvaðan kom kvinnan - samrøða
Eg var undir útbúgving í Danmark, tá ið danska útgávan kom longu árið eftir, í 1973. Tað mundi vera í seinnu helvt av 70-árunum, a…
Bókaprát
RÓTGRÓNAR YRKINGAR
Seinast í 1960'unum høvdu tey í útvarpinum eina nógv umhildna spurnarkapping, har luttakararnir fingu spurningar í einum evni, hes…
Lesikrókurin
Reyðhærda kvinnan
Í útriðjuni av Istanbul eru unglingin Cem og brunngravarin Mahmut farnir at leita eftir vatni. Undir brennandi sólini grava teir s…
Bókaprát
Bókin um Rituvík
- løgd fram í Løkshøll fríggjadagin kl. 16
Bókaprát
Tá ið eg fór at týða: Íspinnurin og skrúviblýanturin
Nú ið Sprotin fór um tey tríati, rennur mær mangt í huga, til dømis tá ið eg fór at týða.
Bókaprát
Pauli Nielsen – ein frálíka góður týðari, sum sýgur eksotiskan skaldskap inn í føroyskt
Pauli Nielsen, gamli rektarin á Føroya læraraskúla, hevur, umframt mong onnur verk um m.a. námsfrøði, týtt 11 stórverk, sum hann h…
10.04.2024
Staklutirnir
02.04.2024
ALLIR LUKTIR ÖRKYMLA MÍN STAÐARSANS
23.03.2024
Nýtt stuttsøgusavn hjá Oddfríði Marna Rasmussen
01.03.2024
Kærleikin
28.02.2024
Orð & tónar á Reinsarínum
15.01.2024
Stóri týðarin Edvard S. Olsen
22.12.2023
Í Góðadali triðja jólamorgun
21.12.2023
Merking
19.12.2023
At fylgja hjartanum
15.12.2023
FRITS livdi og fagnaði lívinum
13.12.2023
Nobelfyrilestur eftir Jon Fosse
08.12.2023
Tá ið talað mál gevur skriftini flog
01.12.2023
Jonhard Mikkelsen 70 ár
27.11.2023
Fiskahúsið
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Góðkrút
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Rakel Helmsdal
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Sanna Dahl
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Jón Kalman Stefánsson (IS)
07.11.2023
Rithøvundavitjan úr Íslandi
05.11.2023
VEÐURSJÚKA – nýggj bók eftir Una Arge
26.08.2023
Fagnaðarkvøld fyri Martini Joensen
21.08.2023
ORÐ&TÓNAR AFTUR Á REINSARÍNUM
13.08.2023
Fagnaðarkvøld fyri Martini Joensen
09.07.2023
Sum hvalur, ið kemur upp at blása
15.06.2023
Pløg beinagrindir teirra deyðu
06.06.2023
FØROYASMAKKUR - vald ein av heimsins bestu kokkabókum í 2023
28.05.2023
Reyn, kæra Reyn á mentanarnáttini
22.05.2023
MERKING
19.05.2023
Ukrainska dagbókin
17.05.2023
Ukrainska dagbókin