Norskt snús og føroyskt salt
Í Noreg eru tey farin at hava ampa av snúsvanum sínum, sigst, og norskir myndugleikar vilja ongantíð ov skjótt fáa kannað, hvussu norskir ríkisborgarar av øllum kyni og skyni, enntá hvørki-, snúsa sítt snús, hvar teir snúsa, hvat teir snúsa og nær teir snúsa. Heilsa fólksins, framtíð og ríkiseind Noregs hanga á svarinum.
Soleiðis eru norðmenn, teir eru saltaðir við eldi forvitnis um alt sum við navni kann nevnast frá makrelinum í havinum til blikuskýggið á himmalboganum.
Men hatta eru norðmenn. Føroyingar eru öðrvísi saltaðir. Heilt öðrvísi. Um nakað hongur á nökrum í Føroyum hongur tað á útsíðuni og innihaldið er í besta lagi ein tilgiting, háttvarin ella upp á kvamsvís. Føroyingar leggja ikki í at salta seg við forvitni og hava sjáldan ampa av nökrum, sum teir ikki inst inni vita er innbilningur. Nei, føroyingar salta seg nógv heldur við tolni og tí, sum teir halda, at onnur (eitt nú ein langur hali av donskum fimmoyraspekingum) halda, at føroyingar eiga at halda. Men føroyingar salta seg nú ikki bara við tolni, viðhvørt salta teir seg eisini við vælvild, um vælvildin einki kostar ella onnur í minsta lagi bera bróðurpartin av kostnaðinum, og tí stendur heldur ikki á umhuganum hjá føroyingum fyri teimum veiku og lægst settu í samfelagnum.
Í seinastuni hevur ein byggiætlan verið á hvørsmans munni, men tað er tann sokallaða Saltsilo-ætlanin á Drelnesi. Hetta er eingin hissini byggiætlan og dýr, men skal í hövuðsheitum fíggjast við útlendskum pengum, so vælvildin trýtur ikki. Og eingin føroyingur so illa uppvandur heldur, at hann av álvara fær seg at ivast um endamálið við byggingini, hvaðna minni sømir tað seg at spyrja, hvussu raksturin skal bera seg, ein gáva er ein gáva og longst sum best at turrsaltað seg sjálvan í teirri vissu, at tað sum verkætlanarleiðslan, fíggjarmálaráðharrin (núverandi sum fyrrverandi) og fýra floksformenn siga um endamál, innihald og rakstur er saltað í eldi lítillætis og hvørt orð til signing fyri land og fólk.
Ein vindsaman seinnapart í vikuni, meðan samgongan lá og hótti við at slíta, kom Saltsiloin á Drelnesi at enda til viðgerðar í tinginum, og tað var so rímiligt, tingið hevur sjálvt ligið í salti í fleiri valskeiðog saltað alt niður, ið tungur kunnu nevna á føroyskum sum donskum, ikki síðst mentan og list. Sjáldan man nakað ting á jarðarklótuni hava verið so væl saltaðtil at viðgera eina Saltsilo síðani kona Lot varð at saltstólpa av berum forvitni. Og tingið gjørdi ikki sítt salta umdømi til skammar henda seinnapartin, meðan hvirlurnar tóku akslatök í lögtingshúsið, verri enn so. Sum orðið sigur: salt skal av mongum hava, og salt heimastýrisins saltaði sum aldri fyrr, saltaði og saltaði og tað var ikki við dovnum salti, nei, men hinum góða salti teirrar vælvildar, sum hvørki krevur inn- ella útlit og hvør rættveljandi sál saktans kann saltast til friðs við kostnaðarneutralt.
Halleluja.
Men hatta eru norðmenn. Føroyingar eru öðrvísi saltaðir. Heilt öðrvísi. Um nakað hongur á nökrum í Føroyum hongur tað á útsíðuni og innihaldið er í besta lagi ein tilgiting, háttvarin ella upp á kvamsvís. Føroyingar leggja ikki í at salta seg við forvitni og hava sjáldan ampa av nökrum, sum teir ikki inst inni vita er innbilningur. Nei, føroyingar salta seg nógv heldur við tolni og tí, sum teir halda, at onnur (eitt nú ein langur hali av donskum fimmoyraspekingum) halda, at føroyingar eiga at halda. Men føroyingar salta seg nú ikki bara við tolni, viðhvørt salta teir seg eisini við vælvild, um vælvildin einki kostar ella onnur í minsta lagi bera bróðurpartin av kostnaðinum, og tí stendur heldur ikki á umhuganum hjá føroyingum fyri teimum veiku og lægst settu í samfelagnum.
Í seinastuni hevur ein byggiætlan verið á hvørsmans munni, men tað er tann sokallaða Saltsilo-ætlanin á Drelnesi. Hetta er eingin hissini byggiætlan og dýr, men skal í hövuðsheitum fíggjast við útlendskum pengum, so vælvildin trýtur ikki. Og eingin føroyingur so illa uppvandur heldur, at hann av álvara fær seg at ivast um endamálið við byggingini, hvaðna minni sømir tað seg at spyrja, hvussu raksturin skal bera seg, ein gáva er ein gáva og longst sum best at turrsaltað seg sjálvan í teirri vissu, at tað sum verkætlanarleiðslan, fíggjarmálaráðharrin (núverandi sum fyrrverandi) og fýra floksformenn siga um endamál, innihald og rakstur er saltað í eldi lítillætis og hvørt orð til signing fyri land og fólk.
Ein vindsaman seinnapart í vikuni, meðan samgongan lá og hótti við at slíta, kom Saltsiloin á Drelnesi at enda til viðgerðar í tinginum, og tað var so rímiligt, tingið hevur sjálvt ligið í salti í fleiri valskeiðog saltað alt niður, ið tungur kunnu nevna á føroyskum sum donskum, ikki síðst mentan og list. Sjáldan man nakað ting á jarðarklótuni hava verið so væl saltaðtil at viðgera eina Saltsilo síðani kona Lot varð at saltstólpa av berum forvitni. Og tingið gjørdi ikki sítt salta umdømi til skammar henda seinnapartin, meðan hvirlurnar tóku akslatök í lögtingshúsið, verri enn so. Sum orðið sigur: salt skal av mongum hava, og salt heimastýrisins saltaði sum aldri fyrr, saltaði og saltaði og tað var ikki við dovnum salti, nei, men hinum góða salti teirrar vælvildar, sum hvørki krevur inn- ella útlit og hvør rættveljandi sál saktans kann saltast til friðs við kostnaðarneutralt.
Halleluja.
Hevur tú hug at lesa fleiri greinir?
Bókaprát
RÓTGRÓNAR YRKINGAR
Seinast í 1960'unum høvdu tey í útvarpinum eina nógv umhildna spurnarkapping, har luttakararnir fingu spurningar í einum evni, hes…
Lesikrókurin
Reyðhærda kvinnan
Í útriðjuni av Istanbul eru unglingin Cem og brunngravarin Mahmut farnir at leita eftir vatni. Undir brennandi sólini grava teir s…
Bókaprát
Bókin um Rituvík
- løgd fram í Løkshøll fríggjadagin kl. 16
Bókaprát
Tá ið eg fór at týða: Íspinnurin og skrúviblýanturin
Nú ið Sprotin fór um tey tríati, rennur mær mangt í huga, til dømis tá ið eg fór at týða.
Bókaprát
Pauli Nielsen – ein frálíka góður týðari, sum sýgur eksotiskan skaldskap inn í føroyskt
Pauli Nielsen, gamli rektarin á Føroya læraraskúla, hevur, umframt mong onnur verk um m.a. námsfrøði, týtt 11 stórverk, sum hann h…
Lesikrókurin
Staklutirnir
Staklutirnir er ein skaldsøga við fýra persónlýsingum og túsund staklutum, um tumlaðar fikkubøkur, psykedeliskan dans og nøtrandi…
Bókaprát
ALLIR LUKTIR ÖRKYMLA MÍN STAÐARSANS
Tað kendist ikki meir enn hóskandi, at tað var sjálvan Móðurmálsdagin, føðingardag V.U.Hammersheimbs 25. mars, at eg í postkassanu…
Bókaprát
Nýtt stuttsøgusavn hjá Oddfríði Marna Rasmussen
Savnið viðger menniskju, sum eru steðgað upp, eru læst av fordómum og umhvørvi, har menningin tykist strandað.
01.03.2024
Kærleikin
28.02.2024
Orð & tónar á Reinsarínum
15.01.2024
Stóri týðarin Edvard S. Olsen
22.12.2023
Í Góðadali triðja jólamorgun
21.12.2023
Merking
19.12.2023
At fylgja hjartanum
15.12.2023
FRITS livdi og fagnaði lívinum
13.12.2023
Nobelfyrilestur eftir Jon Fosse
08.12.2023
Tá ið talað mál gevur skriftini flog
01.12.2023
Jonhard Mikkelsen 70 ár
27.11.2023
Fiskahúsið
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Góðkrút
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Rakel Helmsdal
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Sanna Dahl
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Jón Kalman Stefánsson (IS)
07.11.2023
Rithøvundavitjan úr Íslandi
05.11.2023
VEÐURSJÚKA – nýggj bók eftir Una Arge
31.10.2023
SANNA DAHL
28.10.2023
GÓÐKRÚT
20.10.2023
ORÐ&TÓNAR tann 26. oktobur á Reinsarínum
16.10.2023
Góðkrút
09.10.2023
Jon Fosse Nobel-heiðursløntur
03.10.2023
ORÐ OG TÓNAR
29.09.2023
Upplesarin
05.09.2023
Eyðun Johannessen flutti mørk
02.09.2023
Upplesarin
27.08.2023
Martin J.
26.08.2023
Fagnaðarkvøld fyri Martini Joensen
21.08.2023
ORÐ&TÓNAR AFTUR Á REINSARÍNUM
13.08.2023
Fagnaðarkvøld fyri Martini Joensen
09.07.2023
Sum hvalur, ið kemur upp at blása
15.06.2023
Pløg beinagrindir teirra deyðu
06.06.2023
FØROYASMAKKUR - vald ein av heimsins bestu kokkabókum í 2023
28.05.2023
Reyn, kæra Reyn á mentanarnáttini
22.05.2023
MERKING
19.05.2023
Ukrainska dagbókin
17.05.2023
Ukrainska dagbókin
08.05.2023
Renna úlv
22.04.2023
Minni frá míni lívsleið
22.04.2023
Kom í Mentanarhúsið í Fuglafirði flaggdagskvøld kl. 20!