Ein heilsan til ungdómin
Málið hevur langar røtur og drúgva søgu. Tað hevur lagað seg eftir tørvi og krøvum. Tað hevur verið fjónað og kroyst. Men tað hevur ikki latið seg kúga.
Áhugin og alskurin
fyri okkara máli, vit síggja millum føroyskan ungdóm nú, man ikki vera sæddur áður.
At hesin hugburður skuldi hava so dyggiliga undirtøku er einki minni enn ein dreymur, ið nú er vorðin veruleiki.
Nýggja veruleikan hevur føroyskur ungdómur skapt við sínum hugburði til sín sjálvs. Við sama hugburði, sum hevur fingið ung fólk at bjóða umheiminum av í fótbólti, tónleiki, gransking hava tey kravt sín rætt at sleppa at arbeiða við sínum egna máli við teimum bestu amboðunum, tøk eru.
Málamboðini, vit høvdu til føroyskt fyrr, vóru ofta ússalig, og spurningur var, hvør ið tímdi at brúka orðabók. Tað vóru bara summi, ið tímdu at sita og blaða í gomlum og slitnum og ikki dagførdum bókum. Og summi vóru alt ov fá.
Í øllum stillum er ein kollvelting farin fram. Nú fara skúlanæmingar í verkfall fyri rættin at brúka orðabøkur. Tað man vera óhoyrt og boðar frá góðum.
Seinastu 10 árini er kollveltingin farin fram. Frá einari teldutøkari orðabók til fyribils 13, frá fyrsta brúkara til 20.000 og nú til allan heimin.
Tøkniliga standa netorðabøkurnar á sprotin.fo einki aftan fyri aðrar, og við einum stillum, tøkniligum sveipi hevur okkara mál fingið sæti millum tey meiri brúktu og tey mest brúktu málini í heiminum. Og vit varnast, hvussu ófatiliga væl tað stendur seg, hvussu alt kann verða sagt á okkara, hvussu smidligt tað kann vera.
Tøknin hevur verið okkara holli stuðul. Tøknin legði nú tað arbeiðið, ið fleiri ættarlið hava totast við í so mong tíggjutals ár, fyri eyguni á ungum føroyingum. Nú liggur allur hesin savnaði skattur fyri eygunum á øllum.
Endiliga kann føroyski ungdómurin, sum eigur arvin, og sum fer at eiga ábyrgdina, njóta ágóðan av hesum ókúgandi vilja til ikki at geva eftir og lata málið fara fyri bakka.
Tað hevur mangan staðið nógv á, men vit hava treiskast. Vit vóru um at kódna málsliga, men so fingu vit skriftmál og fóru at skriva, og so slapp málið inn í skúlan og inn í kirkjuna, og vit fingu føroyskt útvarp og fróðskaparsetur. Nú eru eingi mørk.
At hesin hugburður skuldi hava so dyggiliga undirtøku er einki minni enn ein dreymur, ið nú er vorðin veruleiki.
Nýggja veruleikan hevur føroyskur ungdómur skapt við sínum hugburði til sín sjálvs. Við sama hugburði, sum hevur fingið ung fólk at bjóða umheiminum av í fótbólti, tónleiki, gransking hava tey kravt sín rætt at sleppa at arbeiða við sínum egna máli við teimum bestu amboðunum, tøk eru.
Málamboðini, vit høvdu til føroyskt fyrr, vóru ofta ússalig, og spurningur var, hvør ið tímdi at brúka orðabók. Tað vóru bara summi, ið tímdu at sita og blaða í gomlum og slitnum og ikki dagførdum bókum. Og summi vóru alt ov fá.
Í øllum stillum er ein kollvelting farin fram. Nú fara skúlanæmingar í verkfall fyri rættin at brúka orðabøkur. Tað man vera óhoyrt og boðar frá góðum.
Seinastu 10 árini er kollveltingin farin fram. Frá einari teldutøkari orðabók til fyribils 13, frá fyrsta brúkara til 20.000 og nú til allan heimin.
Tøkniliga standa netorðabøkurnar á sprotin.fo einki aftan fyri aðrar, og við einum stillum, tøkniligum sveipi hevur okkara mál fingið sæti millum tey meiri brúktu og tey mest brúktu málini í heiminum. Og vit varnast, hvussu ófatiliga væl tað stendur seg, hvussu alt kann verða sagt á okkara, hvussu smidligt tað kann vera.
Tøknin hevur verið okkara holli stuðul. Tøknin legði nú tað arbeiðið, ið fleiri ættarlið hava totast við í so mong tíggjutals ár, fyri eyguni á ungum føroyingum. Nú liggur allur hesin savnaði skattur fyri eygunum á øllum.
Endiliga kann føroyski ungdómurin, sum eigur arvin, og sum fer at eiga ábyrgdina, njóta ágóðan av hesum ókúgandi vilja til ikki at geva eftir og lata málið fara fyri bakka.
Tað hevur mangan staðið nógv á, men vit hava treiskast. Vit vóru um at kódna málsliga, men so fingu vit skriftmál og fóru at skriva, og so slapp málið inn í skúlan og inn í kirkjuna, og vit fingu føroyskt útvarp og fróðskaparsetur. Nú eru eingi mørk.
Ungu ættarliðini
sita nú hugagóð og lesa og sprota.
Um stutta tíð fer alt hetta arbeiðið at síggjast aftur í nýggjum høvundum, greinaskrivarum, tíðindafólkum, yrkjarum, tí nú verður sátt, og vit fara at heysta væl.
Avmarkingar og grátt knarr eru broytt til hugaligt forvitni og nýfikni, sum eru bestu kveikar í málinum. At øll ódarvað sleppa at arbeiða við føroyskum er tað allarbesta, ið kundi henda okkara máli og okkara skúla. Nú fer at bragda.
At tit so íðin virkaðu fyri, at hetta varð veruleiki, takka vit á Sprotanum tykkum hjartaliga fyri.
vinaliga
Um stutta tíð fer alt hetta arbeiðið at síggjast aftur í nýggjum høvundum, greinaskrivarum, tíðindafólkum, yrkjarum, tí nú verður sátt, og vit fara at heysta væl.
Avmarkingar og grátt knarr eru broytt til hugaligt forvitni og nýfikni, sum eru bestu kveikar í málinum. At øll ódarvað sleppa at arbeiða við føroyskum er tað allarbesta, ið kundi henda okkara máli og okkara skúla. Nú fer at bragda.
At tit so íðin virkaðu fyri, at hetta varð veruleiki, takka vit á Sprotanum tykkum hjartaliga fyri.
vinaliga
Jonhard Mikkelsen, Sprotin
Hevur tú hug at lesa fleiri greinir?
Bókaprát
Stórverk í tveimum bindum um føroyska táttayrking
Tórður Jóhannesarson, sum vit javnan hoyra í útvarpinum við tónleikasendingum, hevur skrivað verkið.
Bókaprát
Hvaðan kom kvinnan
Løgið er tað, men menningarlæran hevur savnað seg um mannin. Helst ávirkan frá skapanarsøguni, sum segði, at Gud skapaði mannin fy…
Bókaprát
Hvaðan kom kvinnan - samrøða
Eg var undir útbúgving í Danmark, tá ið danska útgávan kom longu árið eftir, í 1973. Tað mundi vera í seinnu helvt av 70-árunum, a…
Bókaprát
RÓTGRÓNAR YRKINGAR
Seinast í 1960'unum høvdu tey í útvarpinum eina nógv umhildna spurnarkapping, har luttakararnir fingu spurningar í einum evni, hes…
Lesikrókurin
Reyðhærda kvinnan
Í útriðjuni av Istanbul eru unglingin Cem og brunngravarin Mahmut farnir at leita eftir vatni. Undir brennandi sólini grava teir s…
Bókaprát
Bókin um Rituvík
- løgd fram í Løkshøll fríggjadagin kl. 16
Bókaprát
Tá ið eg fór at týða: Íspinnurin og skrúviblýanturin
Nú ið Sprotin fór um tey tríati, rennur mær mangt í huga, til dømis tá ið eg fór at týða.
Bókaprát
Pauli Nielsen – ein frálíka góður týðari, sum sýgur eksotiskan skaldskap inn í føroyskt
Pauli Nielsen, gamli rektarin á Føroya læraraskúla, hevur, umframt mong onnur verk um m.a. námsfrøði, týtt 11 stórverk, sum hann h…
10.04.2024
Staklutirnir
02.04.2024
ALLIR LUKTIR ÖRKYMLA MÍN STAÐARSANS
23.03.2024
Nýtt stuttsøgusavn hjá Oddfríði Marna Rasmussen
01.03.2024
Kærleikin
28.02.2024
Orð & tónar á Reinsarínum
15.01.2024
Stóri týðarin Edvard S. Olsen
22.12.2023
Í Góðadali triðja jólamorgun
21.12.2023
Merking
19.12.2023
At fylgja hjartanum
15.12.2023
FRITS livdi og fagnaði lívinum
13.12.2023
Nobelfyrilestur eftir Jon Fosse
08.12.2023
Tá ið talað mál gevur skriftini flog
01.12.2023
Jonhard Mikkelsen 70 ár
27.11.2023
Fiskahúsið
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Góðkrút
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Rakel Helmsdal
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Sanna Dahl
14.11.2023
BÓKADAGAR 2023 - Jón Kalman Stefánsson (IS)
07.11.2023
Rithøvundavitjan úr Íslandi
05.11.2023
VEÐURSJÚKA – nýggj bók eftir Una Arge
26.08.2023
Fagnaðarkvøld fyri Martini Joensen
21.08.2023
ORÐ&TÓNAR AFTUR Á REINSARÍNUM
13.08.2023
Fagnaðarkvøld fyri Martini Joensen
09.07.2023
Sum hvalur, ið kemur upp at blása
15.06.2023
Pløg beinagrindir teirra deyðu
06.06.2023
FØROYASMAKKUR - vald ein av heimsins bestu kokkabókum í 2023
28.05.2023
Reyn, kæra Reyn á mentanarnáttini
22.05.2023
MERKING
19.05.2023
Ukrainska dagbókin
17.05.2023
Ukrainska dagbókin