Kommunur í eini broytingartíð
Bókin er eitt greinasavn, sum Sámal hevur skrivað um samfelagsbroytingar, samferðslu, kommunupolitikk, umhvørvi og býarskipan. Við øðrum orðum um evnið “innlendismál”, ið er eitt málsøki, ið søguliga hevur fingið misjavna viðgerð.
Hetta er tó nakað broytt seinastu árini, og miðlar eru farnir at geva kommunalum evnum og býarskipan størri ans. Eisini eru fólk flest farin at sýna umhvørvi størri áhuga seinastu árini. Umhvørvistilvitskan er av álvara vaknað í Føroyum, og hetta hevur eisini sett ljóskastaran á kommunur, ið ikki skikka sær so væl á umhvørvisøkinum. Nógv av tilfarinum er rættiliga samfelagskritiskt heldur enn bara samfelagslýsandi, og tí kann hendan bókin lutvíst sigast at vera ein “kjakbók”, ið leggur upp til øðrvísi hugsan um kommunal evni.
Bókin er skipað í fýra partar: 1: Samfelagsbroytingar og samferðsla. 2: Kommunusamanlegging. 3: Kommunuplanlegging og 4: Kommunuval.
Fyrsti partur snýr seg yvirskipað um tær stóru samferðslubroytingar, ið eru farnar fram seinastu árini - serliga vegna stóru íløgurnar í vegakervið, men eisini vegna tøknimenningina, ið hevur knýtt føroysk búpláss saman og gjørt Føroyar til ein part av heimssamfelagnum. Hetta elvir tó til nakrar nýggjar avbjóðingar og ójavnar, ið krevja nýggjar loysnir og skipanir.
Hetta leiðir yvir í annan part, ið snýr seg um kommunusamanlegging. Kommunusamanlegging er ein skipanarlig loysn upp á tær nýggju avbjóðingar, ið standast av samfelagsmenningini, ikki minst á vælferðarøkinum. Víst verður tó á, at kommunusamanlegging ikki er nøkur endaloysn, ið loysir allar trupulleikar við einum gandaslagi. Miðsavning skapar líka nógvar trupulleikar, sum hon loysir, serliga viðvíkjandi staðseting av ymiskum - ofta mótstríðandi - virksemi.
Triði partur fer niður í tær avbjóðingar, ið standast av teimum ymisku áhugamálum, ið søkja ávirkan í ymisku kommununum. Planlegging er ein javnvigan av áhugamálum, og hetta eydnast tíverri ofta sera illa. Evnið verður viðgjørt yvirskipað, og leggi eg serliga dent á teir trupulleikar, ið staðseting av vinnulívi førir við sær. Hugt verður eisini at meiri ítøkiligum dømum um óhepnar planleggingarligar avgerðir.
Fjórði partur rundar av við nøkrum greinum um kommunuval. Hetta hongur í stóran mun saman við teimum mótstríðandi áhugamálum, ið gera seg galdandi í ymisku kommununum. Víst verður m.a. á hvussu misjavnt ymisk áhugamál verða umboðað í kommunum og í føroyskum politikki sum heild.