Hugfangandi Archi

Ljósið, sum Archibald hevur í sínum tekningum og málningum er urljós úr Norðoyggjum. Okkurgula ljósið kemur eins og tað dimma ljósið í tekningunum sum eitt vaðagot inn í málningin og fevnir um fjallatromir berg og skørð. Norðoyggjar og teirra skarðlendi. Tað er sjáldan at uppliva nátúrljósið so rámandi, har allar Norðoyggjar ljóma í okkurgulum ljósrondum av ytstu fjallatrom til fossandi vatn undan dimmgráum steinum.

22.02.2015
Frits Johannesen
Bókaprát

Heima í stovuni hongur ein fitt tekning av Archibald gjørd við einum náltushblýanti, ein snøgg krittekning og ein poetisk krittekning evnað við svørtum og reyðum kriti.

Svarthvíta tekningin
Tann svarthvíta tekningin er av grýtutum lendi, lendi sum vit kenna tað frá Norðoyggjum. Steinar, urðar, skorar og grýti, ið merkja hetta skarðlendi, sum er so dimt og døkt, at vit undrast yvir, at fólk og fenaður hava lívbjargað sær undir hesum kørgu bitum. Henda lítla tekningin lýsir so sera væl hetta umhvørvið, tað sum er millum Kall og Norðberg. Tekningin er av einari skriðu, har nálapennurin gevur teimum minstu tinnunum lív. Hetta er hond listamansins, sum hevur latið hvíta pappírið í eitt ævinleikaboð av magn og anda. Myndin er klassisk. Hon kann t. d. samanberast við myndina av Jacgues – Louis David 1748-1825 av Deyða Marat við klassiskum lutfalli 1 til 1 millum tað svarta og hvíta – millum ljós og myrkur.

Myndin hjá Archa er býtt í helvt við einari hornalinju frá ovara horni høgrumegin yvir í vinstra horn niðast við vinstrumegin, sum skilir ljósið frá myrkinum. Ein samrøða millum tað døkka, dimma myrkrið og tað fáliga ljósið, sum dettur um veðurbardar steinar. Tekningin hongur við síðuna av einum prenti av Janusi Kamban, sum eisini er svart hvítt í lutfallinum 1 til 1 millum ljós og myrkur. Hesar báðar tekningar tala sínámillum eitt myndamál, sum bara góðir listamenn duga at gera - at festa urljósið á hvítt pappír, ið ræður í natúrini. Er tað ikki steinar, sum skyggja í endurskini t. d. í vátveðri, er tað likka, bátur og sjógvur, ið bera hetta ljósið á sínum kroppi, sum Janus hevur latið úr hondum. Jú, tað stendur við klettin hjá Archibald Black og Janusi Kamban – nátt sum dag teska teir sítt myndamál á vegginum við Bøveg í Fuglafirði undir Húsafelli og Borgini.

Lítla krittekningin
Lítla, fitta yndiskrittekningin er av langabbanum, Jákupi bónda, sum er sett við lagligum ljósi á vangan og er eitt sindur lútandi, men livandi og djørv í dimmgrønum endurskini, ið tekur leikandi lætt um andlitið og førkar myndina inn í ein skaldskap við hvílandi kenslum úr hondini, ið hevur evnað hesa tekning. Tunt er tað blóð, ið ikki er tjúkkari enn vatn og er ikki bara listaligar kenslur, sum rógva upp undir dagin og løtuna í myndini, men skyldskapur og kensla úr innasta sálarkróki hjá Archibald Black. Kanst tú koma nærri at manninum, listamanninum Archibald Black, tá ið hann fer við kritinum og letur langabban í listaligan skaldskap? Hugsi ikki.

– Jákup Bóndi var heldur ikki hvør sum helst – langabbasonur Nólsoyar Pálls, bóndi og bátasmiður, tikin úr leikum. Eisini hevði hann sínar sermerktu, vísu viðmerkingar til gerandisdagin og hevði útlongsul eins og langabbin – Hann var fróðarmaður og var longu tá altjóðagjørdur, sum vit í dag stríðast við at vera.

Stóra krittekningin
Stóra, svartareyða krittekningin av langabbanum tekur alt inniljós at sær, og gevur langabbanum flóð av lívi. Tað brýtur um ennið, nøv og nøs og litkritabrotini geva manninum eina sálarliga styrki í einum inn- og útsúði av lívrunnum ljósi. Hetta er lendið í Norðoyggjum, ið rennur úr tí skapandi hondini og festir seg í gamla andlitið í samgongu við kritið, ið lýsir gamla skaldakenda, menska bátasmiðin í kærleika og tign.

Mangan síggja vit minnisbrot skrivað um fólk, og hava fleiri skald í Føroyum latið úr hondum yrkingar um farin fólk. Hugsi ikki, at nakar føroyingur er so væl endurgivin listaliga í myndum, sum Jákup bóndi á Biskupstøð er tað. Skaldakenda andlit hansara hevur skotið rót í einum norðurlendskum drátti av smámyndum, ið dansa kring hann í einum tigandi, ljómfyltum dansi í litum og ljósi.

Eitt sindur um Archibald Black
Archi er bóndi, góður smiður, góður eygleiðari og góður listamaður. Hann hevur bygt sær eitt lítið slott saman við vinum sínum undir Hvítubrúgv - á Ovasta vað tætt við Árnaskarð, har tú sært Haraldsund, Kalsoyarfjørð, og alfagrar fjallagreinar hála í tað váta vatnið, sum streymar um firðir og sund. Ikki at gloyma ljósið, sum er kring hesa væla smáttu - urljósið, sum dettur av fjallagreinunum niður á Árnaskarð og niður á tekjuna á hesa skaldakenda lon, sum er tilevnað av einum listamanni og vinum hansara.

Hetta er tað ljósið, sum Archibald hevur í sínum tekningum og málningum. Urljós úr Norðoyggjum, sum sæst í manslýsingum hansara t. d. av abbanum Jákup bónda. Okkurgula ljósið kemur eins og tað dimma ljósið í tekningunum sum eitt vaðagot inn í málningin og fevnir um fjallatromir berg og skørð. Hetta er Archibald Blach, sum málar Norðoyggjar og teirra skarðlendi. Tað er sjáldan at uppliva nátúrljósið so rámandi, har allar Norðoyggjar ljóma í okkurgulum ljósrondum av ytstu fjallatrom til fossandi vatn undan dimmgráum steinum, ið førka seg í fjallasvørtum urliti, nema fjørulutin og klettin við sævarstrond.

Tað stendur við klettin í myndum hansara í lutfallinum 1 til 1 og ikki bara tað, men tað ger tað eisini í sinni og verumáta.

Frits

Hugfangandi Archi

Hevur tú hug at lesa fleiri greinir?

Nýggj bók um samtíðarlist í Føroyum í 21. øld eftir Kinnu Poulsen

Nýggj bók ætlað ferðafólki - 'Faroese Days' eftir Stan Abbott

Skunda tær at elska

Málningurin av Dorian Gray

Knívin í eldin

Zakarias Wang

Matias Faldbakken - Vit eru fimm

Bjargað á opnum havi