Rithøvundafelagið hevur heitt á meg um at bera Alexanduri eina heilsan og tøkk á hesum serliga degi. Hann er ein av virknastu limunum, felagið eigur, ein tann virknasti rithøvundurin yvirhøvur í okkara bókmentasøgu. Hugdi inn á heimasíðina hjá Landsbókasavninum, og har vóru 198 verkheiti skrásett undir hansara navni. So hesa heilsan hevur hann søtliga uppiborið.

Alexandur: Skrivað við X, hesum vakra alheimsstavinum, sum stendur fyri krossi og krossvegi, og við føroysku endingini -ur fyri tað griska Alexandros, andros: maður, alex: verji: Mannverjin. Her er heimur og heima í sama navni. Eitt kravmikið og søguligt navn. Úr fornøldini kenna vit Aleksandur Mikla, sum bara 20 ára gamal gjørdist kongur í Makedonia og legði øll eysturlond undir seg, til hann 13 ár seinni doyði í Bábylon, ið, sum vit vita, liggur so langt frá fjallafonn, men siglir tú leingi og stýrir væl, skrivaði Hans Andrias Djurhuus, tá kann alt bera til.

Okkara Aleksandur hevur siglt leingi nú. Tey fyrstu árini til sjós við Gulakletti og Søkjanum og Mazeppu, seinni í einum víðum hugaheimi við sínum skaldskapi. Men hann hevur verið øðrvísi heimkærur enn hin Aleksandur, og er ikki farin so langt frá kavafonnini, sum kanska lá uppi á Gjógvaráhamri. Men sítt Bábylon hevur hann funnið, sín heimstað við landsins vakrasta staðanavni: Fuglafjørður.

Eg minnist fyrsti ferð hann gjørdi mær mun. Ein danskur yrkjari og týðari, Poul P. M. Pedersen, gav út eitt savn við føroyskum yrkingum. Hetta hevur verið í 1971 ella 72, fyrstur í savninum var Janus Djurhuus og seinastur var Alexandur Kristiansen. Har er ein yrking hjá honum um London á nátt við Lord Nelson ovast á síni súlu á Trafalgar Square, skoðandi út í heimin við bleikum mána sum einum heilagum kransi um høvdið.
At sleppa burtur, áðrenn heimlongsilin ger av við teg, soleiðis las eg yrkingina, og hon rakti meg, tí eg sjálvur hevði verið leingi burturi í verðini og ikki visti, hvønn veg eg skuldi fara.

Eg kom heim kortini og fekk við húsabygging at gera. Og tá lá savnið Assa fyri mær, skrivað, tá ið hesin Assa var 19 ella 20 ára gamal. Har er ein yrking, sum eitur "Húsini og tey sum búgva har" Eitt brotið ljóðar soleiðis:

Nøkur eru úr betong við reyðum vindeygum
og tey sum búgva í teimum siga
at tann reyði liturin
hóskar so væl til teir grønu skorsteinarnar.
Tey siga, at húsini kundu ikki verið hvítari….

Eg hugsi, at eisini onnur enn húsabyggjarar og arkitektar, sovorðnir sum eg sjálvur og Niels Midjord, sóu glóðirnar í hansara orðum, og longu í 1977 fekk hann M.A. Jacobsens virðislønina fyri fagrar bókmentir; aftan á Jens Paula Heinesen tann yngsti av føroyskum rithøvundum, sum hava fingið hesa viðurkenning.

Og hann hevur ikki verið kargur við sínum gávum. Hann er fyrst og seinast lýriskt skald, og síðani hann gav sítt fyrsta savn Nón út í 1968 eru 15 ella 16 søvn komin við egnum yrkingum. At hann umsíðir, í 2001, fekk trý ára starvsløn frá Mentanargrunni Landsins, var fyri neyðini og gjørdi tað, at hann fekk arbeiðsfrið, eitt sum rithøvundar og listafólk sakna og leingjast eftir meira enn nakað annað. At hann lønaði landinum ríkiliga afturfyri, sæst av tí, at hesi árini komu eini 10 ella 12 ymisk verk úr hansara hondum.

Yvirhøvur hevur hann verið ómetaliga, og í føroyskum høpi næstan ófatiliga virkin sum skald og týðari. Umframt síni egnu søvn hevur hann givið út stór søvn við týddum yrkingum, har hann gevur meginskøldum úr heimsskaldskapinum okkara egnu rødd. Í hesum týðingum kemur hansara stóri musikalitetur fram, og lag, stev og rím tykist alt at vera leikandi lætt hjá honum, sjálvt um øll, ið hava fingist nakað við at týða, vita hvussu ómetaliga nógv arbeiði býr undir. Hann loyvir sær enntá at skemta við teimum stóru skaldunum og letur Schiller fara í fillir og rímar Goethe upp á kjøtið. Haiku-týðingarnar, kærleiksyrkingarnar, ikki um at tala allar sonettirnar, teirra millum tær 11 erotisku sonettirnar, einastaðni við rími, sum sigur nakað soleiðis:

Sum konan segði tá hon gjørdi knettir:
"Eg elski tínar saftigu sonettir!"
Tað musiska og musikalska hjá hesum unga skaldinum, sum knappliga fyllir so merkiliga nógv ár, kann ikki umtalast uttan at nevna hansara barnasangir. Í 25 ár var eg býararkitektur í Havn, og tey seinastu fimm kreppuárini eisini trivnaðarstjóri í býnum. Hevði tá umsitingarliga ábyrgd av skúlum, barnagørðum og dagstovnum, og sjáldan mundi eg koma út á nakran stovn ella í nakran skúla uttan at hoyra tey syngja onkrastaðni í stovunum ein sang, sum var komin hiðani úr bygdini, úr tínari arbeiðsstovu og tínum hondum.
Og har var sungið hart, tí orðini lógu so væl og vóru so góð at minnast. Ikki minst hetta eigur tú stóra tøkk fyri. Her var ljós í øllum myrkrinum.

Lærarin hjá Aleksanduri Mikla var hin lærdi grikski heimspekingurin Aristoteles. Tað sigst at vera hesin lærarin, sum legði í hann eina stremban eftir at breiða út yvir londini grikskan lærdóm og mentan, og tað var Aleksandur, sum grundaði tann víða gitna býin Aleksandria í Egyptalandi, býin við tí tiltikna bókasavninum, har allar heimsins lærdómsbøkur og bókmentir vórðu savnaðar, 600.000 bind. Tað varð sagt um henda Aleksandur, at hann ikki sum aðrir kongar og stórmenn goymdi sítt ríkidømi burtur í væl vardum kjallarum og dýrgripagoymslum, men legði sær eina við at breiða tað út til nyttu fyri onnur. Tað sama kann sigast um okkara Aleksandur.

Tú ert lærari og tínir lærarar her í bygdini hava verið nógvir og góðir. Hevði sjálvur ta gleði at kenna Herluf Bertelsen, og tað er gott at vera her í kvøld í hesum húsinum, sum er úrslitið av tí ríka listaliga og mentanarliga umhvørvinum í bygdini. Eg var her eisini, tá ið vinurin, tann fjølmentaði Frits Johannesen, fylti sama runda tal fyri nøkrum árum síðani. Og tað eru fáir mánaðir síðani, at eg stóð beint her omanfyri í tí vakra og hugnaliga bókasavninum og skuldi siga nakað um mína egnu skriving. Meðan eg hoyrdi Petur
Martin Petersen bjóða vælkomin og sá allar bøkurnar fyri eygunum, teirra millum allar hjá okkara føðingardagsskaldi, tá x-aðu eyguni, tey krossaðust, og tað vildi øra fyri mær.

Eg helt meg fyri vist hoyra røddina á Aristoteles, og tá visti eg, at eg var komin til Alexandria.